Toplumda çok az bilinen ama aslında yaygın olan bir durumdan bahsedeceğim. Adı Odinofaji. Gelin bakalım bu durum nedir, sebepleri nelerdir ve nasıl tedavi edilir?
Odinofaji nedir?
Bu kelimenin aslı Yunanca kökenlidir (Odynophagia) ve iki kısımdan oluşur. Odino (odyno) yani ağrı ve faji (phagia) yani yutkunma anlamındadır.
Dolayısıyla, Odinofaji ağrılı yutkunma demektir. Özellikle yukarıdaki fotoğrafta görülen kırmızı bölgede ağrılar hissedilir Normalde yutkunma ağrısız ve yumuşak olur.
Aslında odinofaji başlı başına bir hastalıktan ziyade bir çok hastalığın ortak bulgusudur. (yani bu durum bir hastalıktan ziyade şikayet olarak karşımıza çıkar).
Ağrılı yutkunma ile zor yutkunma veya yutkunma güçlüğü (Disfaji = Dysphagia) karıştırılmaması gereken iki AYRI bulgudur. Bazen ikisi de aynı anda olabilir, bazen de disfaji olmadan sadece odinofaji durumu tek başına ortaya çıkabilir.
Odinofajinin Sebepleri
Normal şartlarda yutkunma tamamen ağrısız, yumuşak ve koordineli seyreden bir mekanizmadır.
Yutkunma esnasındaki ağrılar yutkunma mekanizmasının üç ana bölgesindeki patolojiden kaynaklanabilir. Bu üç ana bölge ise ağız boşluğu, yutak veya boğaz (farinks) ve yemek borusudur (özofagus).
Bu bölgelerde aşağıdaki durumlar oluştuğunda ağrılı yutkunma meydana gelebilir:
- yara ve enfeksiyonlar (örneğin aft, stomatit, tonsillit, faranjit, oral kandida, herpes),
- yabancı cisimler (örneğin balık kılçığı)
- sıcak veya yakıcı sıvı içecekler ve diğer hastalıklar
Özellikle Sabahları kahvaltı esnasında ortaya çıkan ağrılı yutkunma durumu ise ASİT reflüsü (gastroözofageal reflü hastalıkları) olayının bir göstergesi olabilir.
Ağrılı yutkunma ile nefes darlığı (dyspnea) aynı anda olması ise solunum yolu (gırtlak=larynx, nefes borusu=trachea) ile ilgili bir patolojinin göstergesi olabilir. (örneğin akalazi, Zenker divertikülü, özofajit, özofagus ülseri veya yırtılması)
Ağız , boğaz, gırtlak, tiroid, boyun ve yemek borusu kanserleri de ağrılı yutkunmaya neden olabilir. Bu durum özellikle yüksek risk grubuna sahip hastalarda göz önünde bulundurulmalıdır örneğin sigara veya nargile içen kişiler, yuktunma güçlüğü (dysphagia) ve kontrolsüz kilo kaybı yaşayan hastalar.
Odinofajinin Tanı ve Tedavi Yöntemleri
Genellikle hastaların hikayesi ve gelişme süreci detaylı bir şekilde ele alındığında çoğu hastada nedenler kolaylıkla teşhis edilebilir. Daha sonra var olan hastalığın durumuna göre tedavi uygulanır.
Sebebi belli olmayan durumlarda (%5-10) ileri tetkik yöntemleri kullanılabilir.
Bunlardan en önemlisi ise Endoskopi ve renkli (baryumlu) özofagus grafisidir. Bunların yanında endoskopik trans-özofageal ultrasonografi, özofagus manometrisi ve 24 saat özofagus alt ucu pH monitorizasyon testleridir.
