Göbekte oluşan fıtığa Göbek Fıtığı denir. Fıtık delikleri göbeğin her yerinde olabilir. Ortasında, altında, üstünde, yanlarda veya yukarısında. Nerede olursa olsun bu fıtıklara Latincede Umbilikal veya Umblikal Herni adı verilir.
Göbek Fıtığı neden oluşur?
Karın boşluğundaki oluşumlar (bağırsak, bağırsak zarları, omentum, vb) karın duvarındaki bir delikten dışarı çıkar (herniyasyon). Karın içerisinden dışarıya doğru çıkan zara ise Fıtık kesesi denir (periton). Zamanla karın içerisindeki oluşumlar ve herni kesesi arasında ciddi yapışıklıklar oluşur ve bazı müzmin üst sindirim şikayetlerine neden olur. Nedenler şöyledir:
- Doğumsal (Konjenital) herniler: Doğumla beraber bebeklerde oluşan umbilikal herniler.
- Karın içi basınç artışı: Ağır kaldırmak, şişmanlık, gebelik, karnın sıkışması
- İyatrojenik: Özellikle kapalı (laparoskopik) ameliyatlar sonrasında gelişen herniler.
Göbek Fıtığı nasıl anlaşılır?
Bu hastalık çoğu zaman ağrısızdır. Şikayetlerin olduğu durumlarda ise ya hastalık ilerlemiş durumdadır veya komplikasyonlar gelişmiştir. Hastalarda şu belirtiler görülebilir:
- Ağrı. Göbek kısmında ve çevresinde; özellikle bastırıldığında; ağrı ve ağırlık hissi görülebilir. Bazen ağrının yeri değişiklik gösterebilir (gezici veya gezen ağrı). Çoğu hastada ağrılar genelde göbeğin sol kısmında olur. Nadir olsa da ağrılar göbeğin sağ, üst ve altında da hissedilebilir. Bazı hastalarda ise ağrının belli bir bölgesi olmaz ve sadece belirsiz ve müphem bir sızı olur.
- Şişlik. Göbek çukurunun kaybolması veya yassılaşması. Göbekte ve etrafında şişlik, ödem ve hassasiyet. Göbekte nohut veya ceviz büyüklüğünde kitle, göbeğin dışa doğru çıkması veya genişlemesi. Göbekten kötü ve pis kokulu akıntı ve/veya kan gelmesi. Sık sık geleneksel uygulamalar yapan kişilerde göbekteki şişlik ve sertlik daha yoğun bir şekilde görülür.
- Şişkinlik. Göbek fıtığı gaz yapar mı? Evet boğulma durumlarında (İnkarserasyon veya strangülasyon) karında gaz şişkinliği olabilir. Karındaki basın artışı nedeniyle nefes darlığı, bel ağrısı ve ayakta dik duramama şikayetleri görülebilir.
Komplikasyon durumlarında sindirim sistemi şikayetleri de görülebilir. Örneğin; aşırı ve dayanılamaz karın ağrısı, bulantı, kusma, iştahsızlık, kabızlık, ara ara ishal ve ateş görülebilir. Ayrıca odaklanma sorunu, baş ağrısı, dikkatsizlik ve yorgunluk görülebilir. Bu durumlarda göbek kısmındaki deride de renk değişimi (morarma, kızarma) olabilir.
Göbek Fıtığı Tanı nasıl konulur?
Hekimin elle yaptığı fiziki karın muayenesi esastır. Muayenenin yanı sıra Ultrason, tomografi ve MR gibi filmler de çekilebilir. Bazen testler, tetkikler ve tahliller temiz olabilir. Röntgen, ultrason, tomografi ve MR filmleri herni kesesini ayırt edemeyebilir
Göbek Fıtığı Zararları ve Tehlikesi
Şikayetleri azaltmak için bu insanlar kendilerine farklı bir yaşam tarzı benimserler. Yedikleri, içtikleri, zevkleri, moral durumları, hobileri istedikleri gibi olmaz. Çözüme kavuşamayan bu rahatsızlığın gerektirdiği gibi yaşamaya başlarlar. Bu durum tedavi edilmediği takdirde zamanla ilerler ve istenmeyen sıkıntılara yol açabilir. Kesenin içerisine barsaklar ve omentum girebilir, bu durumda aşırı karın ağrısı ve kabızlığa neden olabilir. Fıtık kesesinin içerisindeki oluşumların sıkışması sonucu kanlanması bozulabilir. Bu durum barsak çürümesine yol açabilir. Bu hayati tehlikesi olan bir durumdur. Zamanla tahriş edilen barsak duvarları yırtılabilir ve barsak delinmesi veya patlaması yaşanabilir.
Göbek Fıtığı Tedavisi
Gerekli süre: 45 dakika.
Umbilikal hernilerin tedavi yöntemi ameliyattır. Ameliyat için bir çok yöntem mevcuttur. Ameliyatlar uyutularak, belden uyuşturarak veya sadece göbeği uyuşturarak yapılabilir (Genel, spinal ve lokal anestezi).
- Cilt kesisi (deri insizyonu)
Bu aşamada göbeğin alt, üst, orta veya yan tarafından bir kesi yapılır.
- Herni Kesesi
Cilt ve ciltaltı dokular geçildikten sonra herni kesesi bulunur. Kese içerisinde herhangi bir oluşum yoksa direkt onarılır. Şayet kese içerisinde oluşum varsa (barsak, omentum, vb.) tekrar karın içerisine yerleştirilir (redükte edilir). Yapışık omentum kısımları ve yağ dokuları eksize edilebilir.
- Karın zarı onarımı
Karın zarındaki açıklık (fasya defekti) dikilerek onarılır. Bazı büyük defektlerde yama kullanılabilir.
- Derinin kapatılması
Cilt ve ciltaltı dokular tekrar uygun bir şekilde dikilir ve işleme son verilir.
Kapalı ameliyatlarda ise (laparoskopik) karın ön duvarından 3 veya 4 delik açılarak herni kesesi içeriden onarılır.
Göbek Fıtığı tedavi sonrası
Ameliyattan sonra hastalarıma genelde bazı tavsiyelerde bulunurum:
Pansuman. Yara bölgesinin temiz tutulması, pansumanların zamanında yapılması (tercihen 5 ve 10. günlerde). Ameliyat yarasının iltihaplanmaması için pansumanlarım temiz ve sağlıklı bir ortamda yapılması önemlidir.
Dikişler. Çoğu zaman emilen türde dikişler uygulanır ve ameliyattan sonra alınmasına gerek kalmaz (bkz emilen dikişler).
İlaçlar. Ameliyat sonrası verilen ilaçların düzenli ve reçetede yazıldığı gibi kullanılmasına son derece dikkat edilmesi. Verilen ilaçlar haricinde başka ilaçların kullanılmaması.
Diyet. ameliyattan sonra ilk 2-3 gün kabızlık yapmayacak şekilde gıdaların az miktarda ve tercihen sulu gıdaların tüketilmesi.
Su. Bol miktarda su içilmesi (Günlük 1.5-2 L)
Spor. Düzenli yürüyüş yapılması. En az bir aya kadar aşırı sportif aktivitelerden uzak durulması. Ameliyat bölgesinin dışarıdan gelebilecek darbelerden veya sürtünmelerden korunması.
Ağır kaldırma. Ameliyattan sonra en az 6-8 hafta ağır kaldırılmaması uygundur. Bu süre içerisinde ağır kaldırıldığında ameliyat dikişleri zarar görebilir.
Karın Göbek Korsesi. En az 1-2 ay süreyle göbek korsesinin kullanılması uygundur. Bazı hastalarda daha uzun süreler gerekebilir (örneğin obezite durumlarında, şeker hastalığı varlığında). Karın göbek korsesinin gerektiğinden fazla bir süre kullanmak da sakıncalıdır ve karın kaslarının dumura uğramasına (atrofi) neden olabilir.
Sıkça Sorulan Sorular S.S.S.
Birçok hasta tarafından, gerek internet üzerinden gerekse muayene esnasında bazı ortak sorular sorulur. Bu sorulara verdiğim yanıtları bu şekilde özetleyebilirim:
Göbekte su kesesi tabiri herni kesesi anlamına gelir. Kese üç kısımdan oluşur: ağız, boyun ve gövde. Ağız ve boyun kısımları dar olan keselerde boğulma riski daha yüksektir. Cerrahi müdahale esnasında büyük herni keseleri çıkartılır, küçük keseler ise tekrar karın boşluğuna yerleştirilir.
Günümüzde Safra kesesi taşları için artık kapalı safra ameliyatı (Laparoskopik Kolesistektomi) altın standart haline gelmiştir. Bu ameliyatlarda bazı aletlerin girilmesi için (örneğin endokamera, endo-dissektör, vb) karın duvarında birkaç adet delik açılır. Port yardımıyla bu aletlerle ameliyat yapılır.
Standart olarak 4 delik açılır 2 tanesi 10mm ve 2 tanesi 5mm. Bazen Göbek çukurunda bulunan 10mm’lik deliklerdeki fasya defekti ameliyattan sonra zamanla genişler ve fıtıklaşmaya neden olabilir. Buna halk dilinde Göbek Fıtığı denir ama gerçek tıbbi adı Port-yeri İnsizyonel herni‘dir çünkü kendiliğinden oluşan bir fıtık değildir.
Bilimsel olarak böyle bir durum yoktur. Özellikle zayıf insanlarda göbek kısmına bastırıldığında şah damar (abddominal aort) atımları hissedilebilir. Bu normal bir durumdur. Umbilikal herniden kaynaklanan ağrılar bu bölgeye yakın olduğundan dolayı halk arasında yanlışlıkla bu ağrıların atımlarla ilgili olduğu düşüncesi yaygındır.
Göbekte oluşan fıtıkların İngilizcesi Umbilikal Hernidir. Fıtık delikleri göbeğin üstünde (supra-umbilikal herni), altında (infra-umbilikal herni) veya göbeğin yanlarında (para-umbilikal herni) olabilir.
Göbek fıtığı gebeliğe engel değildir. Ancak bazı gebeliklerde göbek halkası genişler ve gevşeme yapar. Bu durum gebelik sonrası herniyasyona yol açabilir.
Bazı durumlarda umbilikal herni kesesinin içerisinde barsakların bir kısmı sıkışır ve aşırı intestinal peristaltizme neden olur (inkarsere veya stangüle herni). Bu durumlarda ishal ve/veya kabızlık ve karında şişkinlik görülür.
Göbek Fıtığı için Genel Cerrahi uzmanına gidilir. Fıtık tanısı konmadan önce göbekteki ağrılar için dahiliye veya gastroenteroloji bölümlerine gidilebilir.
Herniler zamanla ilerleyen ve komplikasyona neden olan hastalıktır. Göbek Fıtığı ameliyat edilmediği takdirde ileride barsak boğulması ve çürümesine veya tıkanmasına neden olabilir (bkz Göbek Fıtığı Zararları).
Küçük çaplı defektlerde fasyasından otogreft şekilde Mayo Onarımı uygulanabilir. Çapı 4-5 cm ve üzerindeki fasya defektlerinde bölgeye yama (mesh) yerleştirilebilir. Daha sonra göbek deliği (umbilikus, umblikus) onarılır (umbilikoplasti, umblikoplasti). Bu ameliyatın ortalama süresi 30 dakikadır.
Yeni doğan bebeklerde göbek fıtığı kendiliğinden kapanabilir bu nedenden dolayı doğumdan sonra 3-4 yıl beklemekte yarar vardır.
Genellikle göbek fıtıkları ameliyatından sonra kullanılan korsedir. Karın duvarı kaslarını destekler ve ameliyat bölgesinin zarar görmesini engeller. Kullanım süresi 2-6 aydır. Bazen ameliyat olmayan hastalar tarafından da kullanılır. Bu gibi durumlarda ise fıtığın daha fazla dışarıya çıkmaması amaçlanır.
