ERCP bir kısaltmadır. ERCP’nin açılımı, Endoskopik Retrograd Kolanjiopankreatografi demektir. Özel ve esnek bir aletle (endoskop) karciğerden bağırsaklara giden safra yolları, safra kesesi ve pankreas bezesinin incelenmesi işlemini ifade eder. İşlem esnasında röntgen filimleri çekilir (x-ray skop).
İşlem esnasında aletle (endoskop) ağızdan girilerek sırasıyla yemek borusu, mide ve oniki parmak barsak incelenir. İşlem safra yollarının ince barsaklara açıldığı noktaya (ampulla of vater, oddi sifinkteri) kadar devam eder.
ERCP işlemi sırasında bulunan bazı problemler tedavi edebilir. Normal olmayan bir oluşumdan örnek (biyopsi) alabilir. Safra kanallarındaki safra taşını çıkarabilir, darlıklar genişletilebilir, plastik tüp (stent) takılabilir .
ERCP işlemi ne zaman yapılır?
ERCP işlemi aşağıdaki durumlarda yapılabilir:
- Sürekli karın ağrısı veya sarılık
- Safra taşları, karaciğer, safra kanalları ve pankreas hastalıkları
- Safra taşlarının çıkarılmasında, örn. safra yollarında tıkanıklık, sarılık ve iltihap yapan taşlar (kolanjit, pankreatit)
- Safra yolları darlıkları veya bir boşaltma (stent, drenaj) işlemi.
- İleri inceleme için doku örneği alınması (biyopsi, patoloji).
- Safra kanallarındaki basıncı ölçümü (manometri).
ERCP işlemini kim yapar?
Endoskopik retrograd kolanjiopankreatografi (ERCP) genellikle gastroenterolog tarafından yapılır. Ayrıca bu işlem ERCP konusunda özel eğitim almış Genel Cerrahi ve Dahiliye uzmanları tarafından da yapılmaktadır. ERCP, özellikli ve invazif bir işlemdir, sadece Endoskopi işlemi değildir. Endoskopi yapabilen her doktor ERCP yapamaz!
Bu işlem hastane şartlarında yapılır. Doktorunuz safra taşı çıkarsa veya test sırasında stent yerleştirirse, bir gecede hastanede kalmanız gerekebilir. Aksi takdirde testten sonra eve gidebilirsiniz.
ERCP işlemi için öncesi/sonrası hazırlıklar Endoskopi hazırlıkları gibidir. İlave olarak işlem öncesi bazı ilaçlar ve antibiyotikler verilebilir. Standart bir ERCP işlemi genellikle 30 ila 60 dakika sürer. Hastalar işlemden sonra 1-2 saat gözlem altında tutulur. İşlemden sonra barsaklara verilen gazdan dolayı karında bazı geçici sıkıntılar olabilir örn. sancı, şişlik, bulantı vb.
Peki ERCP işleminin Riskleri var mı?
İşlemin tecrübeli ve ehil bir hekim tarafından yapılması şarttır. Son yıllarda hazırlıkların ve kontrollerin daha iyi bir şekilde yapıldığı için artık komplikasyonlar yaygın değildir. Eskiden ERCP işlemi esnasında ve sonrasında ciddi sorunlar yaşanırdı. Günümüzde çok sık yaşanmasa da bu sorunları şu şekilde sıralayabiliriz:
- Pankreasın iltihaplanması (buna Pankreatit denir): çok ciddi ve riskli bir komplikasyondur.
- Kanama: özellikle pankreas veya safra kanallarının genişletilmesi veya stent yerleştirilmesi veyahut biyopsi işlemlerinde görülebilir.
- Safra yolları enfeksiyonu (buna da Kolanjit denir): safra taşı çıkarıldığında ortaya çıkabilir.
- Kanın içi enfeksiyon (buna sepsis denir)
- Anormal bir kalp ritmi (aritmi, taşikardi, bradikardi, AF)
- Delinme veya yırtılma: Yemek borusu, mide, duodenum, safra kanalı veya pankreatik kanalın delinmesi veya yırtılması. Bu durumu onarmak için ameliyat gerekecek.
- Anestezinin neden olduğu sorunlar.
Testten sonra, bu durumlarda doktorunuzu hemen arayın:
- Aşırı mide bulantısı veya kusma
- Yeni veya artan göbek ağrısı
- Ateş veya titreme
- Nefes darlığı
- Baş dönmesi ya da baygınlık
İşlem Sonuçları nasıl değerlendirilir?
Makalemin başında izah ettiğim gibi ERCP işleminde karciğer, safra yolları, safra kesesi ve pankreas bezesi incelenir. Aynı zamanda endoskopi işlemi olduğundan dolayı da üst sindirim sistemi hakkında bir fikir verir. Doktorunuz size testten hemen sonra bazı bulgular hakkında bilgi verebilir. Ancak test için sizi rahatlatan ilaçlar etkisinden dolayı doktorunuz ertesi gün sonuçlarınız için sizi aramasını söyleyebilir. İşlemden sonra size işlem hakkında detaylı ve görüntülü rapor verilir.
ERCP sonuçlarına bağlı olarak, bir teşhisi doğrulamak için başka testlere ihtiyaç duyabilirsiniz. Bunlara anjiyografi veya laparoskopi dahildir.
İşlem öncesi eğer karın ağrısı veya sarılık varsa , doktorunuz ERCP öncesi size farklı maliyeti daha düşük veya yapılabilen ve invazif olmayan bir test önerebilir, örn. ultrason, BT veya MR.
Manyetik rezonans kolanjiyopankreatogram (MRCP, MR Kolanjiyo) adı verilen bir görüntüleme testi, safra kanallarını gösterebilir ve tıbbi durumların teşhisine yardımcı olabilir. Ancak MRCP sırasında biyopsi veya tedavi yapılmaz.
Endoskopik ultrason (EUS) testi yemek borusu, mide, pankreas ve safra kanallarının kanserli olmayan (benign) veya kanserli (malign) tümörlerinin teşhisinde yardımcı olabilir.
