Abse veya halk dilinde bilinen irin veya çıban vücudumuzun herhangi bir bölgesinde biriken iltihabi ve ölü hücrelerdir, örneğin diş absesi, makat absesi, karın absesi vb.
Vücudun herhangi bir bölgesinde enfeksiyon oluştuğunda, enfeksiyonu ortadan kaldırmak veya sınırlamak için vücudumuz o bölgeye mikroplara karşı belirli saldırgan hücreler gönderir ve mikroplar ile saldırgan hücreler arasında bir savaş ve çatışma başlar.
Bu çatışmanın sonunda bölgede ölen mikroplar ve hücreler birikince bir enkaz havuzu oluşur ki buna da abse loju diyoruz. dolayısıyla vücut bu bölgeyi karantina altına alır ve kalın bir duvar oluşturur ki bu da absenin duvarıdır. (abse, apse, pus, abscess, irin, çıban).
Burada önemli olan şudur abse oluştuktan sonra sadece antibiyotiklerle tedavi edilmesinin mümkün olmadığını bilmektir. çünkü antibiyotiklerin bu kalın duvarı aşması ve bölgeye girmesi zordur, antibiyotik moleküllerin bir kısmı kaldıramaz ve bölgede sert bir kitle oluşumuna neden olur. Bu kitlenin adı antibiyoma‘dır.
Apse Nedenleri
Normal cilt bariyetimiz kırıldığı zaman, küçük travmadan veya küçük çizikler veya enflamasyondan bile bakteriler cilde girebilir. Vücudunuzun savunması, iltihaplı tepkinizle (beyaz kan hücreleri = irin) bu mikropları öldürmeye çalışırken apse oluşabilir. Ter veya yağ (yağ) bezinde tıkanma veya kıl folikülü veya önceden var olan bir kist de apse oluşumunu tetikleyebilir.
Apsenin ortasında ölü hücreler, bakteri ve diğer kalıntılar bulunur. Bu alan büyümeye başladığında, cilt altında gerginlik yaratır ve çevresindeki dokuların iltihaplanmasına neden olur. Basınç ve iltihap ağrıya neden olur.
Bağışıklık sistemi zayıflamış kişilerde bazı apseler daha sık görülür. Aşağıdakilerden herhangi birine sahip olanlar, daha ciddi apseler nedeniyle risk altındadır. Bunun nedeni, vücudun enfeksiyonlardan korunma yeteneğinin azalmasıdır:
- Kronik steroid tedavisi (örneğin eklemlere yapılan steroid iğneleri)
- Kemoterapi
- Şeker hastalığı
- Kanser
- AIDS
- Orak hücre hastalığı
- Periferik vasküler bozukluklar
- Crohn hastalığı
- Ülseratif kolit
- Ağır yanıklar
- Ağır travma
- Alkolizm ya da IV uyuşturucu kullanımı
Apse için diğer risk faktörleri arasında kirli ortamlara maruz kalma, belirli cilt enfeksiyonlarına sahip kişilere maruz kalma, zayıf hijyen ve zayıf kan dolaşımı sayılabilir.
Apse Belirtileri
Çoğu zaman, bir apse kırmızı, dokunulduğunda sıcak ve hassas olan ağrılı, sıkıştırılabilir bir kütle haline gelir.
- Bazı abseler ilerledikçe siyah nokta veya baş görülebilir ve sonra kendiliğinden açılıp boşalabilir (rüptür, yırtılma).
- Birçoğu zamanla kötüye gitmeye devam edecek. Enfeksiyon cilt altındaki dokulara ve hatta kan dolaşımına yayılabilir.
- Enfeksiyon daha derin dokulara yayılırsa, ateş gelişebilir ve kendinizi hasta hissetmeye başlayabilirsiniz.
Abse Tedavisi
Evde Bakım
- Apse küçükse (1 cm’den az), bölgeye günde yaklaşık 4 kez 30 dakika ılık kompres uygulamak yardımcı olabilir.
- Apseyi sıkarak veya üzerine basarak boşaltmaya çalışmayın. Bu, enfekte olmuş materyali daha derin dokulara itebilir.
- Apse merkezine iğne ya da başka bir keskin alet sokmayın, çünkü altta yatan bir kan damarı yaralayabilir veya enfeksiyonun yayılmasına neden olabilirsiniz.
Abse için Cerrahi Girişim
Abse oluştuktan sonra tedavi edilmesinin tek yolu lokal anestezi ile bölgenin boşaltılması (irin, Abse drenajı) ve işlem sonrasında antibiyotik ilaçlara devam edilmesidir.
- Apse etrafındaki alan ilaçla uyuşturulur. Bölgeyi tamamen uyuşturmak genellikle zordur, ancak lokal anestezi işlemi neredeyse ağrısız hale getirebilir.
- Alan, antiseptik bir çözelti ve etrafına yerleştirilmiş steril havlularla kaplanacaktır.
- Doktor apseyi kesecek ve tamamen irin ve döküntüleri boşaltacak.
- Ağrı boşaldığında doktor, enfeksiyonun boşalmaya devam etmesi için kalan boşluğa bir tüp (dren) yerleştirebilir. Bir veya iki gün boyunca açık tutulabilir.
- Ardından bandaj konulacak ve evde bakım ile ilgili talimatlar verilecektir.
- Apse drene olduktan hemen sonra çoğu insan kendini daha iyi hisseder.
- Hala acı çekiyorsanız, doktorunuz 1-2 gün süreyle evde kullanım için ağrı kesici hapları yazabilir.
- Genellikle oral antibiyotiklerle eve gönderilirsiniz.
Abseler bulundukları bölgelere göre adlandırılır, örneğin, diş absesi, perianal abse, vajinal abse, beyiniçi abse, torasik abse, karın içi abse, hepatik abse, splenik abse, pankreas absesi, vb.
Unutmayın abse her yerde boşaltılmalıdır!
Kocakarı Yöntemleri ile Çuban (Çıban) tedavisi
Eskiden vücutta çıkan irin, Abse (çıban) için uygulanan bazı yöntemler şöyleydi:
- Çıbanı temizlemek için soğan ve maydanozun kavrulmasından elde edilen bir karışım sürülürdü.
- Ateşte pişirilmiş soğan sürülürdü.
- Reçine sürülürdü.
- Sülük oturtulurdu.
- Yörede damar yaprağı denen bir tür bitki sarılırdı.
Önemli hususlar
Tedavi yapıldıktan sonra, apse iyileşmelidir.
- Pek çok insan antibiyotik ister, ancak sizde buna gerek olmayabilir.
- Ağrı genellikle hemen iyileşir ve her gün daha fazla azalır.
- Yara bakımı talimatları, yaklaşık 7-10 gün boyunca yara yeniden pansuman, ıslatma, yıkamayı içerebilir. Bu genellikle apsenin boyutuna ve ciddiyetine bağlıdır.
- İlk 2 günden sonra, apse drenajı minimum veya hiç olmamalıdır. Tüm yaralar 10-14 gün içinde iyileşmelidir.